به گزارش خبرنگار «زریوار خبر» ، حجّ، در لغت به معنای قصد آمده است. حجِّ بیت‌الله‌الحرام یعنی قصد خانۂ خدا را داشتن برای انجام مناسک و حاجّ به معنای کسی است که مقصد و مقصودش زیارت خانه‌ی خدا باشد.حجّ، فرمان خدای بزرگ، سنت دیرین آدم(ع)، راه و رسم حضرت ابراهیم(ع) و میعادگاه انسان و خدا است. حجّ، مبارزه با شیطان و خودپرستی و اعلام برائت از مشرکین است. نماز خواندن در پشت مقام ابراهیم(ع)، تکرار ِهاجر‌وار ِسعیِ صفا و مروه و هماهنگی با فرشتگان عرش الهی، بخشی از محتوای عمیق انسان‌ساز حج می‌باشد. حج، نوعی جهاد و بزرگترین و جاودانه‌ترین تبلور عبادت انسان‌هاست و کانون آشنایی و ارتباطات امت بزرگ اسلامی، اردوگاه آزادگی و خودسازی و آیین دیرین همه پیام‌آوران خداست و کعبه اولین پرستشگاه خدا بر کرۂ خاکی می‌باشد.

درحج چه اسراری نهفته است؟
یکی از اسرار اعمال و مناسک حج، تمرین تواضع و اخلاص، متخلّق ‌شدن به اخلاق الهی، نمایش وحدت و عزت امت اسلامی، هم‌زیستی، ارتباط نزدیک با برادران دینی و همدلی و تبادل نظر با آنهاست. از این رو زائر بیت‌الله‌الحرام باید به همۂ مهمانان خانه‌ی خدا با هر ملّیت و مذهب که باشند، با چشم عزت و برادری بنگرد و با برخورد مودت‌آمیز رفتار کند و با اقتدا به پیشوایان دینی خود مایه‌ی عزت و زینت اسلام  باشد و اختلاف در مذهب نباید موجب بدبینی و تشتت گردد، باید تمام مسلمانان در برابر دشمنان قرآن و انسانیت یَدِ واحده باشند و از عظمت و عزت قرآن و اسلام دفاع کنند.«یکی از مهمترین مسائل در حجّ، همزیستی است، افرادی که با هم هیچ آشنایی ندارند، با فرهنگ‌های مختلف، از جاهای مختلف، رنگ‌های مختلف، زبان مختلف، این‌ها با هم‌دیگر باید همزیستی کنند.»

اعمال حجّ از بزرگترین واجبات سیاسی عبادی اسلام است که اگر با آگاهی، بینش و همراه با اخلاص و قصد قربت انجام پذیرد، سرنوشت افراد و جوامع اسلامی را دگرگون می‌سازد و شیطانِ هوس را از درون و شیطان بزرگ را از سرزمین‌های اسلامی فراری می‌دهد. حجّ از فروعِ پرفروغِ دین و پرچم برافراشته‌ی اسلام است. ایام حج فرصت کوتاهی است تا از تنگنای کوته‌بینی، خودمحوری، غفلت و دنیا‌زدگی، آزاد شویم. حج نمونۂ بارز ساده‌زیستی است. «احرام، مظهر ساده‌زیستی است، در احرام هیچ چیز زیادی وجود ندارد، فقط بدن شما را می‌پوشاند. می‌خواهد بگوید که این کار را یاد بگیرید که می‌شود، ساده‌زیستی کرد و باید ساده‌زیستی را ترویج داد. بسیاری از بدبختی‌ها و مشکلات عالَم به‌خاطر زیاده‌خواهی‌ها، اشرافی‌گری‌ها، تجمل‌پرستی‌ها و مانند اینهاست، این هم یک تعلیم سبک زندگی است.»

حج، دارای آثار و فواید فراوانی می‌باشد که بعضی از آن‌ها عبارتند از: مهمانی خدا شدن، پاک شدن از گناهان، شروع زندگی از نو، تقویت اراده و غلبه بر هوای نفس، خلق و خوی الهی پیدا‌کردن و اصلاح ایمان، فهم بیشتر احکام و مسائل دین، آشنایی با مشکلات جهان اسلام، طرح ایجاد اخوّت اسلامی و آشناسازی مسلمانان با اسلام ناب محمدی‌.(وسایل الشیعه،ج ۸) همۂ این آثار و فواید  برای کسب بهشت و رضوان الهی می‌باشد و هدف از این سفر معنوی، سیر و سلوک و انتقال روح انسانی از حالات ظلمانی به حالات نورانی است.«اگر بتوانیم در زمینه حج، از تدبّر لازم برخوردار شویم، آن وقت می‌فهمیم که بهره‌مندی‌های انسان از حجّ چقدر است و این بهره‌مندی‌ها چه گسترۂ عظیمی از زندگی بشر را شامل می‌شود.»

حج، تنها عبادتی است که تمام عبادت‌ها را در برمی‌گیرد. حکمت عبودیت در حجّ به کمال می‌رسد؛ حجّ، عفو گناهکاران، آزمون انسان‌ها، جهاد ضعفاء، لبیک گفتن به دعوت ابراهیم خلیل(ع) و دیدار با خدا است. زائر خانۂ خدا باریافته به درگاه الهی و مهمان خداست و به‌عنوان مهمان بر خدا وارد می‌شود و می‌توان تعابیر زیر را برای حج‌گزار به‌کاربرد: مهمان خدا(ضیف‌الله)، باریافتۂ خدا(وفد‌الله) و در ضمان الهی(ضمان‌الله). حجّ، آثار و منافع بی‌شماری در پی دارد و قرآن به این حقیقت خبر داده است: «وَاَذِّن فِی‌النّاسِ بِالحَجِّ یاتوکَ رِجالاً وَ عَلی کُلِّ ضامِرِ یاتینَ مِن کُلِّ فَجِّ عَمیقِ. لِیَشهَدوا مَنافِعَ لَهُم: مردم را به حج فراخوان تا پیاده و سواره بر شتران لاغر از راه‌های دور به سوی تو آیند تا سودهایی که برای آن‌ها هست، بنگرند.»(حجّ/۲۷و۲۸).

کعبه مقدس‌ترین و محترم‌ترین خانه‌های روی زمین است و خداوند به آن عنایت ویژه داشته و دارد. خداوند از هر چیزی، بهترین را برمی‌گزیند، از زمین، کعبه را برگزید. هیچ منزلی روی زمین محبوب‌تر از کعبه نیست، پس هتک حرمت آن جایز نبوده، بیرون راندن کسی که به آنجا پناه برده هم جایز نمی‌باشد که ستون دین و بنیاد بقای شریعت محمدی است، چنان که خدا می‌فرماید:«جَعَلَ اللّهُ الکَعبَهَ البَیتَ الحَرامَ قیاماً لِلنّاسِ: خدا کعبه را خانه‌ی حرمت‌دار و مایۂ قوام کار مردم قرارداد.(مائده/۹۷) یعنی حج،ستون زندگی بشر است و امام صادق(ع) نیز فرموده است:«لایَزالُ الدّینُ قائِماً ما قامَتِ الکَعبَهِ، مادامی که کعبه پابرجا است، دین پایدار خواهد بود». پس سعی کنیم برای برقراری دین از کعبه به نحو احسن محافظت کنیم و در هیچ شرایطی اطراف کعبه را خالی نگذاریم‌.

نماز پشت مقام ابراهیم(ع) نماز با تعهد به ولایت و نماز پشت سر ابراهیم(ع) است. مقام ابراهیم(ع) جای پای مردی است که در تاریخ بشریت حماسه‌های جاوید آفرید. او که خانۂ توحید را تجدیدبنا کرد و در این هنگام پای خود را بر روی این سنگ تاریخی گذارد و با قلبی سرشار از ایمان، خدایان دروغین را شکست، بت‌ها را فرو ریخت و با ارادۂ پولادین از آزمون‌های سخت، سربلند بیرون آمد. برای توحید، جان خویش را تقدیم نمود. او در کنار مقام نبوت به درجۂ رفیع امامت نائل آمد. نماز را باید پشت سنگی به جا آورد که جای پای توحید و امامت است، تکه سنگی که از روزگاران کار و تلاش، از صخره‌ای بی‌آب‌وعلف، از ناله‌های هاجر و اسماعیل و از جوشش آب زمزم خاطره‌ها دارد.

حاجی همین که قربانی‌اش را سر برید و نیت خویش را در این عمل خالص کرد، از نفسانیّت و حیوانیت رها شده، روح خویش را به ملا اعلی متصل کرده است. قربانی، کالبد تاریک حیوانیت را از روح انسان خارج می‌کند و باعث آزادی روح شده، انسان را به مشاهدۂ انوار قدسی می‌رساند. در واقع، قربانی عمل به سنت حضرت ابراهیم(ع) است، پیامبری که نفس خویش را در مسلخ عشق کشت و به ذبح فرزند خویش اقدام نمود و خداوند آن‌گاه که صداقت پدر و فرزند را دید، قربانی را فدیۂ آن قرار داد. آدمی برای وصول به کمال، راهی جز مبارزه با نفس خویش ندارد. او باید هواهای نفسانی را بشناسد و از آن‌ها تبعیت نکند و آنها را زیر پای سلوک له کند. پیام قربانی، امتثال امر الهی است و نفس خویش را باید فدا کرد. غلبه بر هواهای نفسانی و کشتن درون از رازهای قربانی کردن است.

بنابراین حجّ، صحنه‌ی اتحاد عظیم امت اسلامی بر گرد محور توحید و برائت از مشرکین، نفی و طرد همۂ بت‌ها است. حج بی برائت، بی وحدت، بی‌تحرک و قیام، حجی که از آن تهدید کفر و شرک برنخیزد، حجّ نیست و روح و معنای حجّ را فاقد است. پس چون ایام زیارت به زودی سپری می‌گردد، باید با برنامه‌ریزی منظم، بهترین استفاده از اوقات شبانه روز خود را کرد و به جای وقت‌گذرانی برای کارهای بی‌نتیجه یا کم‌نتیجه، بیش‌ترین وقت خود را صرف شناخت احکام، آداب و اسرار حج نمود و تنها به مقدار و کمیت اعمال و عبادات خود اکتفا نکرده، بیشتر به کیفیت آنش بپردازیم؛ زیرا اگر یک دعا، زیارت یا نماز از روی معرفت و اخلاص باشد، موجب شکستن دل و تحول درونی انسان می‌شود و منجر به نجات از عذاب الهی و دست یافتن به بهشت جاوید خواهد شد.

نویسنده: مرضیه عاصی